Μετά την εδραίωση των Θεσσαλών στην περιοχή, κατά την αρχαϊκή περίοδο (7ος αι. π.Χ.) αναπτύσσονται αυτόνομα οργανωμένες πόλεις, που αποτελούσαν τις έδρες των αριστοκρατικών γενών (οίκων). Η πολιτική οργάνωση της Θεσσαλίας συνδέθηκε άμεσα με την τύχη αυτών των γενών. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο Αλεύας ο Πυρρός, του αριστοκρατικού οίκου της Λάρισας, φαίνεται ότι είχε τη σύλληψη της διοικητικής και στρατιωτικής αναδιοργάνωσης της θεσσαλικής πολιτείας. Έτσι, στα τέλη του 6ου αι. π.Χ., η Θεσσαλία διαιρέθηκε σε τέσσερις περιφέρειες, τις τετράδες ή μοίρες: την Πελασγιώτιδα, την Εστιαιώτιδα, τη Θεσσαλιώτιδα και τη Φθιώτιδα. Στην περιφέρεια του θεσσαλικού χώρου ήταν εγκατεστημένα τα έθνη των περιοίκων, που είχαν τα δικά τους χαρακτηριστικά: οι Μάγνητες, οι Περραιβοί, οι Αθαμάνες, οι Δόλοπες, οι Αινιάνες, οι Μαλιείς και οι Οιταίοι. Οι λαοί αυτοί αποτελούσαν μέλη μίας ευρύτερης συμμαχίας υπό την ηγεμονία των Θεσσαλών και αναφέρονται άλλοτε ως υποτελείς, άλλοτε ως αυτόνομοι και άλλοτε ως «σύμμαχοι».
Η ενότητα εκπροσωπείται από θεσσαλικά επιτύμβια ανάγλυφα, έργα τοπικών εργαστηρίων, με σαφείς επιρροές από την ιωνική παράδοση αλλά και τη λεγόμενη «αττική κοινή». Παράλληλα, παρουσιάζονται τοπικά αγγεία αλλά και εισηγμένα από κορινθιακά και αττικά εργαστήρια κεραμικής.
Πληροφορίες για τους τοπικούς θεσσαλικούς αγώνες δίνουν οι αναφορές αρχαίων συγγραφέων και ποιητών, οι επιγραφές και τα νομίσματα. Ήδη από τον 5ο αι. π.Χ. στη Θεσσαλία διεξάγονταν αγωνίσματα που είχαν σχέση με την εκτροφή των αλόγων και την ιππική δεξιοτεχνία των Θεσσαλών, όπως τα ταυροθήρια. Στο πλαίσιο αυτό, εκτίθενται κυρίως ενεπίγραφες στήλες, που αποτελούν πολύτιμες πηγές πληροφοριών σχετικά με τα είδη αγωνισμάτων καθώς και τη συμμετοχή των Θεσσαλών σ’ αυτά.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο ζήτημα των ταφικών πρακτικών στο θεσσαλικό χώρο. Τα ευρήματα, τεφροδόχα αγγεία και κτερίσματα, από τους τύμβους με καύσεις νεκρών, που ανασκάφτηκαν στο Ομόλιο και την Κραννώνα, αποτελούν σιωπηλοί μάρτυρες των τελετουργιών που σχετίζονται με την ταφή του νεκρού.
Ένα άλλο θέμα που θίγεται στην ενότητα είναι η ζωή της γυναίκας. Οι επιτύμβιες στήλες, που παρουσιάζονται, φωτίζουν τη θέση και τη σημασία της μέσα στην οικογένεια, τις οικιακές ασχολίες και την ανατροφή των παιδιών. Κάτοπτρα, μυροδοχεία, πυξίδες και κοσμήματα συμπληρώνουν την εικόνα της ευμάρειας, γυναικείας καλαισθησίας αλλά και ματαιοδοξίας.
Ενότητες 3 και 4: Εποχή του χαλκού και εποχή του σιδήρου -
Ενότητες 7 και 8: Ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδος
